Türkiyenin güzel mi güzel, yoksul mu yoksul bir köyüdür Karatas. Kara Bayram da bu köyün yoksullarindan biridir. Babadan kalma tek odali bir evde yasar, iyi huylu karisi, üc yavrusu, bir de evinin diregi anasi Irazcayla. Dertli kadindir Irazca, yaslidir. Ama dislidir bir o kadar da. Kendi yaglariyla kavrulup giderlerken, bir gün huzurlari kacar. Muhtar Cimbildak Hüsnünün kayirdigi Haceli evlerinin önüne ev yapmaya kalkisir cünkü. Tabii Irazca diklesir; kizilca kiyametler kopar köyde... ve kasabada.
Gelmedik kalmaz baslarina...

Fakir Baykurt, bu romaniyla, köy yerindeki kücük hesaplari, bu hesaplarin pesinde kosan firsatcilari, onlarin siyasetteki, bürokrasideki uzantilarini ve o zalimlerin ezmek, yok etmek istedigi aydinlik, güzel insanlari anlatiyor; kisacasi yine memleket meselelerine deginiyor. Hem de, sakincali damgasi yemek ve zamaninda pek cok tartismanin ve dolayisiyla husumetin odagi olmak pahasina...

Iki kez filmi cekilen, edebiyatimizin tartismasiz bir basyapitidir.