Roni Marguilesin Bugün Pazar, Yahudiler Azar adli denemesi, özellikle de 1950lerden 70lere, oradan günümüze uzanan bir süre icinde Istanbul Yahudilerine iliskin gözlemlerinden olusuyor
... o yillarin, o mutlu, kaygisiz, pespembe cocukluk yillarimin Yahudi cemaatini, bugün ne kadar disinda olursam olayim, icimde hos ve hüzünlü bir sevgi duygusu uyanmadan düsünmem nasil mümkün olabilir
Ama cocukluk günlerinin pembe bir anlatimindan ibaret degil bu deneme... Margulies, cocukluk yillarini, o yillarin Istanbulunu anlatirken, daha eskilere de uzaniyor
1920lerde Berlinden kalkip gelen bir Marguliesin, bilmem ne zaman Odessadan kacip gelen bir Lyovanin Istanbulu ne kadar garipsediklerini, kendilerini ne kadar kötü ve yalniz hissettiklerini hayal bile etmek zor benim icin. Hepsi birer hayat kurdular ama iste, o inanilmaz dayanikliligiyla insanoglunun.
Bu kitap, Istanbulun gecmisine, azinliklarin olusturdugu mozaige düzülmüs övgülerden biri degil. Icinde o türden bol malzeme olmasina ragmen
... babaannemin anadili Rusca, anneanneminki garip bir Ispanyolcaydi. Yahudi bayramlarinda birinin evinde gefülte fisch balik dolmasi ve kaz cigeri patesi, digerininkinde gaya gelincik baligi ve beyaz recel yerdik.
Margulies, bir azinlik kimligi üzerinden kurmaya calismiyor eski Istanbulu. Yahudiligin günümüz Türkiyesindeki problemli yanlari üzerinde de duruyor
Yahudiler Varlik Vergisinden sonra bir daha mülk almadilar, paralarini hemen hareket ettirilemeyecek hicbir seye baglamadilar. Iste, yine, Danon dedem zengin öldü, ama öldügünde paradan baska hicbir seyi yoktu. Parasi da devletin erisemeyecegi bir yerde, yurtdisindaydi. Ni vapor en la Mar Nero, ni mujer de Rumania, ni kaza en Turkiya sözünü ettigini cok duymusumdur Ne Karadenizde vapur, ne Romanyadan kadin, ne Türkiyede ev.
XX. yüzyil boyunca Yahudiligin su ya da bu sekilde icinde rol oynadigi büyük insani trajedilere de deginiliyor tabii
Asagilanan, irkciliga maruz kalan azinliklarin ayrimciligin her türüne karsi olmalari, her tür irkciliga karsi her an tetikte ve hosgörüsüz olmalari makul bir beklenti ama, heyhat, gerceklik öyle degil. ...Peter Cekoslovak Yahudisiydi. Cocuk yasta Amerikan ordulari tarafindan bir toplama kampindan kurtarilmisti. Kolundaki mavi dögme kamp numarasiydi. Ve soykirimdan kil payi kurtulmus, fasizmi bizzat yasamis olan Peter, bir Arap Yahudisine zenci diye bagiriyordu
